کشف کنید چگونه میتوانید مراسم عروسی خود را با الهام از زیباییهای طبیعت و فرهنگ غنی ایرانی طراحی کنید. از تمهای...
آموزش جامع تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل؛ روشی علمی برای بهبود کلنیهای زنبورداری
تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل: آموزش جامع گامبهگام
پرورش ملکه به شیوهی تلقیح مصنوعی یکی از روشهای علمی و پیشرفته در زنبورداری است که به زنبورداران امکان میدهد ملکههایی با ویژگیهای ژنتیکی دلخواه تولید کنند. این روش کنترل کامل بر فرآیند تولید مثل و ایجاد ملکههای مقاوم و سالم را برای کلنی فراهم میآورد. رفتار طبیعی جفتگیری زنبورهای عسل چالشی منحصربهفرد برای کنترل است. با توجه به گسترش آفات و بیماریها در جهان، جمعیت این گونهی مفید در معرض خطر قرار گرفته است. کنه واروا و بیماری فروپاشی کلنی در سرتاسر دنیا جمعیت گردهافشان مهم دنیا را تهدید میکند از سوی دیگر با توجه به تغییرات اقلیمی و کمبود شهد و گرده در نقاط مختلف جهان، بهبود و تکثیر ملکه یکی از اولویتهای مهم زیست کره است. ملکهها به شدت چندجفتی هستند و در پرواز بهطور متوسط با ۱۰ تا ۲۰ زنبور نر در مناطق تجمع که شامل ۱۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ زنبور نر از منابع ژنتیکی مختلف است جفتگیری میکنند. تلقیح مصنوعی یک ابزار اساسی است که امکان کنترل کامل جفتگیری زنبور عسل را برای اهداف پژوهشی و اصلاح نژاد فراهم میکند.
در این راهنما، ابتدا به معرفی تجهیزات لازم میپردازیم و سپس مراحل اجرای تلقیح مصنوعی را بهصورت گامبهگام بررسی میکنیم. و در نهایت یک فیلم آموزشی جمع از دانشگاه واشنگتن برای شما در زیر مطالب آوردهایم. امیدواریم که مطالب تهیه شده مورد توجه و استفاده شما واقع شود.
تاریخچه کوتاه
برای درک و قدردانی از قابلیتی که امروز در اختیار داریم، باید به تاریخ طولانی و پر از تلاش و نوآوری بازگردیم؛ تاریخی که شامل بیش از چند صد سال آزمایش، تردید، و کشفیات ارزشمند است. این جاده پر پیچ و خم، سنگبنای توانایی ما در کنترل جفتگیری ملکههای زنبور عسل و زنبورهای نر را گذاشته است.
قدردانی از گذشتگان
با پرواز بر کرانههای تاریخ، توسعه تکنیک تلقیح مصنوعی از شیشههای شفاف تا قفسهای متنوع و از خانههای سبز بزرگ گرفته تا سازههای هوشمندانهتر، همه و همه شاهد تلاشهای پیگیر برای محدود کردن جفتگیری طبیعی بوده است. در اوایل دهه 1900، جی اس داویت، چادرهایی از توری طراحی کرد و ادعا نمود که قادر است روزانه 500 ملکه را در این چادرها جفت کند. چندین جایزه برای یافتن روشهای محدود کردن جفتگیری ارائه شد، اما تلاشهای اولیه به موفقیت پایدار دست نیافتند.
در سال 1922، دکتر لوید واتسون توانست نخستین تکنیک موفقیتآمیز تلقیح ابزاری را معرفی کند. او با استفاده از سرنگ دستی و بستن ملکه با نخ ابریشمی روی تخت چوبی، روشی شگفتانگیز را پایهگذاری کرد. در آن زمان، این عمل بدون بیهوشی انجام میشد و از ملکه، قهرمانی سرسخت میساخت که برای ادامه حیات کلونیاش، فداکاری میکرد.
این ماجرا به اینجا ختم نشد. با وجود ناشناختههای فراوان درباره فیزیولوژی و رفتار ملکه، پژوهشگران خستگیناپذیر به پیش رفتند. در سال 1944، دکتر هارود لادال دریچهای را شناسایی کرد که مسیر عبور منی را به تخمدان ملکه مسدود میکرد و روشی تازه برای تلقیح ایجاد کرد.
چند سال بعد، در سال 1947، دکتر اتو مکینسون اولین ابزار با محفظه بیهوشی را طراحی کرد و با استفاده از دیاکسید کربن، ملکه را بیهوش کرد تا بدون آسیبدیدگی، تخمگذاریاش تحریک شود. این اختراع، نه تنها به تلقیح ایمنتر و مؤثرتر کمک کرد، بلکه به مرور به سنگ بنای ابزارهای مدرن تبدیل شد که با میکرومانیپولاتورها و قلابهای پیشرفته بهبود یافتهاند.
پژوهشهای این دانشمندان و زحمتکشان در حوزه زنبورداری، مانند قهرمانان بینام و نشان، امروز به ما این امکان را داده است تا با افتخار و تحسین به گذشته نگاه کنیم. آنها بذر نوآوری و دانش را کاشتند و برای هر قطره شهدی که از زنبورها به دست میآید، دستانشان را به علامت احترام و قدردانی بالا میبریم.
مزیتها و کاردبرد تلقیح مصنوعی
در کنار سرعت تکثیر بالا، تکنیک تلقیح مصنوعی امکان جفتگیری کنترلشده زنبورهای عسل را فراهم میکند و قابلیت ایجاد نژادهای ترکیبی فراتر از آنچه بهطور طبیعی ممکن است را به وجود میآورد. نژادهای جدید میتوانند برای پیشرفت ژنتیکی و پیشبرد تحقیقات و تلاشهای اصلاح نژاد ایجاد شوند.
- یک زنبور نر میتواند یک یا حتی چند ملکه را تلقیح کند تا ویژگی خاصی را که ممکن است به دلیل جفتگیری طبیعی ملکه با چندین زنبور نر بروز نیابد، جدا کرده و آن را تقویت و انتخاب کند.
- اسپرم از صدها زنبور نر میتواند برای تلقیح گروهی از ملکهها ترکیب شود، که باعث افزایش یکنواختی و اندازه مؤثر جمعیت اصلاحی برای بهبود و نگهداری ذخایر ژنتیکی میشود.
- درجات مختلفی از پرورش خویشاوندی میتواند ایجاد شود، از جمله «تلقیح خودی»: جفتگیری یک ملکه بکر با فرزندان نر خود.
- امکان نگهداری اسپرم زنبور عسل را فراهم میکند. زندهمانی اسپرم در دمای اتاق برای چند هفته حفظ میشود، که برای برنامهریزی تلقیح و حملونقل اسپرم مناسب است.
کاربردهای فعلی
رویه عمومی تلقیح مصنوعی شامل بیحس کردن و بیحرکت کردن یک ملکه زنبور عسل، باز کردن دستی محفظه نیش او، و تزریق اسپرم جمعآوری شده از زنبور نر به دهانه واژینال با استفاده از سرنگ است. علاوه بر تسلط بر تکنیکهای تلقیح، مراحل مورد نیاز برای اجرای موفق تلقیح مصنوعی در زنبور عسل عبارتاند از:
- 1- رعایت اصول اصلاح نژاد: بهکارگیری دقیق اصول اصلاح نژاد برای جلوگیری از تثبیت صفات نامطلوب.
- 2- درک ساختار ژنتیکی زنبور عسل: آگاهی از چالشهای کار با ساختار ژنتیکی خاص زنبور عسل (هاپلوئید - دیپلوئید).
- 3- انتخاب روشهای مناسب و ثبت دقیق دادهها: انتخاب عملیترین روشهای تلقیح و ثبت اطلاعات دقیق.
- 4- دسترسی به تنوع ژنتیکی کافی: داشتن جمعیتی بزرگ و متنوع برای بهبود و حفظ نژاد.
- 5- تامین منابع و نیروی انسانی متعهد: تأمین منابع، نیروی کار، و تعهد بلندمدت به برنامه اصلاح نژاد.
- 6- بهداشت و سلامت کلونیها: مدیریت سلامت کلونیها برای جلوگیری از بیماریها و افزایش کیفیت ملکهها و زنبورهای نر.
- 7- آموزش مداوم و توسعه مهارتها: ارتقای مداوم مهارتها برای دستیابی به بهترین نتایج در تلقیح و اصلاح نژاد.
- 8- سازگاری با شرایط محیطی: تولید ملکههایی که با شرایط اقلیمی منطقه هماهنگی داشته باشند.
- 9- برنامهریزی و تعیین اهداف دقیق: تدوین اهداف مشخص در زمینه ویژگیهای مطلوب مانند مقاومت و تولید.
- 10- ارزیابی و بهبود نسلها: بررسی و بهینهسازی مداوم نسلهای جدید برای تضمین نتایج بهتر.

تجهیزات مورد نیاز برای تلقیح مصنوعی ملکه
تکنیک پایه تلقیح مصنوعی از زمان توسعه آن در دهه ۱۹۵۰ تغییر زیادی نکرده است. مهارت در این کار نیاز به تمرین، دقت و شرایط بهداشتی دارد. مهارتهای خاص زنبورداری و مراقبت صحیح از ملکهها و زنبورهای نر برای کنترل کیفیت ضروری است. چندین گزینه ابزارآلات در حال حاضر موجود است که امکان انتخاب را فراهم میکند، اما ممکن است از نظر کیفیت متفاوت باشند و استانداردهای یکسانی نداشته باشند. ابزار اصلی شامل یک پایه، مجموعهای از قلابها، نگهدارنده ملکه، سرنگ و نوک سرنگ است. پایه میکروسکوپ باید با ابزار سازگار باشد و عمق میدان و فضای کافی برای ابزار را فراهم کند. استفاده از منبع نور سرد نیز توصیه میشود تا از گرم شدن و خشک شدن جلوگیری کند. منبعی از گاز دیاکسید کربن با تنظیمکننده جریان و لوله انعطافپذیر به ابزار نیز مورد نیاز است.
نیازهای تجهیزات شامل موارد زیر است:
1- ابزار کامل تلقیح: شامل پایه ابزار، کنترلکنندهها (مانیتپولاتورها)، سرنگ و لوازم جانبی که از شرکتهای تخصصی تأمین ملزومات زنبورداری تهیه میشود.
2- میکروسکوپ دوچشمی استریوزوم: میکروسکوپی با بزرگنمایی 10x تا 20x و منبع نور سرد که برای مشاهده دقیق اندامهای زنبور بهویژه در فرآیند تلقیح ضروری است.
3- منبع دیاکسیدکربن با تنظیمکننده جریان: دیاکسیدکربن برای آرامسازی ملکه بهکار میرود و با تنظیمکننده جریان و لولهها به سیستم متصل میشود.
4- محلول نمکی: برای تزریق و شستوشوی ابزار به کار میرود و دستورالعمل تهیه آن در بخشهای مربوط ذکر شده است.
5- ویالهای استریل: برای نگهداری اسپرم یا مواد مورد نیاز در طول فرآیند تلقیح.
6- پیپتها و سرنگها: جهت جمعآوری اسپرم زنبورهای نر و انتقال دقیق آن به دستگاه تلقیح ملکه.
7- آب مقطر: برای شستوشو و تمیز کردن ابزار بدون ایجاد آلودگی اضافی.
8- الکل اتانول 95%: برای ضدعفونی کردن تجهیزات و محیط کار، جهت کاهش خطر آلودگی.
9- سدیم هیپوکلریت: مادهای برای ضدعفونی کردن سطوح و ابزارها قبل و بعد از تلقیح.
10- دستمالهای استریل و گوش پاک کن پنبهای: جهت تمیز کردن و ضدعفونی کردن ابزارها و سطح کار.
11- بطریهای فشاری: برای استفاده از محلولهای تمیزکننده و ضدعفونیکننده.
12- حولههای کاغذی یا دستمالهای کیموایپ: دستمالهایی برای خشک کردن ابزار و محل کار.
13- اتوکلاو یا زودپز: برای استریل کردن تجهیزات و اطمینان از عدم وجود عوامل بیماریزا.
14- قفس ملکه: برای نگهداشتن ملکه در شرایط ایمن قبل و بعد از تلقیح.
15- قفس نگهداری زنبورهای نر و جعبه پرواز: برای نگهداری زنبورهای نر در شرایط مناسب تا زمان استفاده در فرآیند تلقیح.

(A) میکروسکوپ کالبدشکافی
(B) دسته برای قلاب شکمی
(C) پایه قلاب شکمی (فلش چپ C) و قلاب شکمی (فلش راست C)
(D) پایه سرنگ (فلش بالایی D) و سرنگ (فلش پایینی D)
(E) پیستون سرنگ
(F) لوله پلاستیکی متصل به منبع CO2
(G) محفظهای که ملکه در آن قرار میگیرد
(H) قلاب نیش (فلش چپ H) و پایه قلاب نیش (فلش راست H)
(I) دسته برای قلاب نیش
(J) پایه میکروسکوپ

قفسهای نگهداری نرها از مادهی توری مخصوص جلوگیری از عبور ملکه ساخته میشوند تا زنبورهای کارگر بتوانند به مراقبت از نرها در کلونیهای پرورش دسترسی داشته باشند. اندازهی قفسها میتواند متغیر باشد، اما باید به گونهای باشد که در فضای یک قاب در کلونیهای پرورش جا بگیرد و به راحتی در یک جعبهی پرواز قرار گیرد. نرها برای دسترسی آسان در هنگام جمعآوری اسپرم در جعبهی پرواز آزاد میشوند (شکل ۴).

زنبورهای نر در قفسهایی که از مواد مخصوص برای جلوگیری از ورود ملکه ساخته شدهاند، جمعآوری میشوند (عکس سمت چپ). این قفسها باید به گونهای طراحی شوند که در فضای یک قاب در کلنی پرستار جای بگیرند و به راحتی در جعبه پرواز قرار بگیرند (عکس سمت راست: قفس نگهدارنده در سمت چپ جعبه پرواز سفید/صفحه نمایش داده شده است). زنبورهای نر به منظور دسترسی آسان در زمان جمعآوری مایع منی، در جعبه پرواز آزاد میشوند.
۲.۱. انتخاب ابزار مناسب
کیفیت، دقت و صحت ابزارها نقش کلیدی در تسهیل و قابلیت تکرار روشهای تلقیح مصنوعی دارند. بسیاری از این ابزارها به میکروکنترلرهایی مجهز هستند که امکان حرکت دقیق و تنظیمات حساس را فراهم میآورند. طراحیهای متفاوت ابزارهای مرتبط با دستکاری نیش، انتخابهای شخصی در تکنیکها را به کاربران ارائه میدهند. همچنین، سرنگهای بزرگ ظرفیت میتوانند کارایی بیشتری در جمعآوری اسپرم و همچنین روشهای مؤثر برای نگهداری و ارسال آن فراهم کنند. بنابراین، انتخاب ابزار مناسب میتواند به بهبود کیفیت کار شما کمک کند.
۲.۲. فرمولهای محلول نمکی
دو فرمول محلول نمکی توصیه میشود. فرمول ساده برای تلقیح با اسپرم تازه که همان روز جمعآوری شده و مورد استفاده قرار میگیرد مناسب است. فرمول دوم برای نگهداری و مخلوط کردن اسپرم به کار میرود.
- برای تهیه همهی محلولها از آب دوبار تقطیر شده استفاده کنید. تمام اجزا را به یک فلاسک حجمی اضافه کرده و آب مقطر اضافه کنید تا حجم نهایی برسد.
- برای استریل کردن محصول نهایی، از فیلتر باکتریولوژیکی (سایز 0.2 میکرومتر) استفاده کنید.
- محلولها را میتوان همچنین با دمای حدود ۱۷۷ درجه سانتیگراد به مدت ۳۰ دقیقه استریل کرد.
- اسیدهای آمینه و آنتیبیوتیکها را فقط بعد از حرارتدهی اضافه کنید.
- pH محصول نهایی را به ۸.۶ تنظیم کنید.
- برای افزایش pH از سدیم هیدروکسید (NaOH) استفاده کنید.
- برای کاهش pH از اسید هیدروکلریک (HCl) استفاده کنید.
فرمول ساده نمکی
فرمول ساده نمکی (جدول ۱) میتواند برای جمعآوری اسپرم و تلقیح در همان روز استفاده شود. یک محلول فیزیولوژیکی بسیار ساده نیز مناسب است (0.9٪ NaCl، 0.1٪ گلوکز و آنتیبیوتیک).
فرمول برای نگهداری و مخلوط کردن اسپرم
برای مخلوط کردن و نگهداری اسپرم، فرمول نمکی HHBSE (جدولهای ۲ و ۳) توصیه میشود. این فرمول برای نگهداری اسپرم در دمای بالاتر از نقطه انجماد و در نیتروژن مایع مناسب است.
از آنجا که برخی از اجزای مورد نیاز (EDTA، گلیسین، و تایلوسین) در غلظتهای بسیار پایین هستند و اندازهگیری آنها با ترازوهای معمولی دشوار است، لازم است محلول 100X تهیه شود که به محلول تهیه شده در جدول ۲ اضافه شود تا محصول نهایی حاصل شود.
۱. تمام اجزای موجود در جدول ۲ (به جز EDTA، گلیسین و تایلوسین) را به یک فلاسک حجمی اضافه کنید و با آب مقطر تا حجم نهایی ۱۰۰ میلیلیتر پر کنید تا محلول پایه ایجاد شود.
۲. برای تهیه EDTA، گلیسین و تایلوسین، از یک محلول 100X استفاده کنید (جدول ۳) و این محلول را به ترکیب آماده شده در جدول ۲ اضافه نمایید.
۳. با استفاده از ۱۰ میلیلیتر از محلول پایه (جدول ۲)، اجزای موجود در جدول ۳ را با هم مخلوط کنید. این کار ۱۰ میلیلیتر از محلول 100X تولید خواهد کرد.
۴. سپس ۰.۹ میلیلیتر از محلول 100X را به ۹۰ میلیلیتر از محلول پایه باقیمانده اضافه کنید.
۵. برای استریل کردن، از فیلترهای باکتریولوژیکی با سایز 0.2 میکرومتر استفاده کنید.
جدول ۱. فرمول نمکی ساده
تمامی اجزا را به یک فلاسک حجمی اضافه کرده و با آب مقطر تا حجم نهایی ۱۰۰ میلیلیتر پر کنید. برای مشاهده جدول، روی ردیف سبز کلیک کنید.
جزء | مقدار بر حسب گرم در ۱۰۰ میلیلیتر حجم نهایی |
---|---|
دیهیدروسترپتومایسین | 0.25 |
گلوکز | 0.10 |
ال-لیزین | 0.01 |
ال-آرژنین | 0.01 |
ال-گلوتامیک اسید | 0.01 |
تریسما HCL | 0.35 |
تریسما پایه | 0.35 |
NaCl (سدیم کلرید) | 1.1 |
جدول 2. دستور تهیه محلول پایه برای محلول نمکی HHBSE جهت نگهداری و مخلوط کردن اسپرم
ابتدا تمامی مواد تشکیلدهنده (به جز EDTA، گلیسین و تیوسین) را به یک فلاسک حجمی اضافه کنید، سپس آب مقطر را برای ایجاد یک حجم نهایی 100 میلیلیتر اضافه کنید.
در مرحله دوم از 10 میلیلیتر از این محلول برای تهیه محلول در جدول 3 استفاده کنید.
سپس 0.9 میلیلیتر از محلول حاصل از جدول 3 را به 90 میلیلیتر باقیمانده از محلول پایه اضافه کنید (که در اینجا ارائه شده) تا محصول نهایی ساخته شود.
تیوسین، EDTA و گلیسین تنها مقدار کمی از محلول نهایی را تشکیل میدهند. بنابراین، لازم است که یک محلول 100 برابری از این مواد برای اضافه کردن به سایر مواد تشکیلدهنده لیست شده تهیه شود. برای مشاهده جدول روی ردیف سبز کلیک کنید.
مواد تشکیلدهنده | گرم ماده در 100 میلیلیتر حجم نهایی |
---|---|
پنیسیلین | 0.05 |
استرپتومایسین | 0.044 |
کانامایسین | 0.06 |
تیوسین* | 0.0032 |
EDTA (فوقالعاده خالص)* | 0.0002923 |
TES (اسید) | 0.6879 |
تریس (پایه) | 0.3635 |
دیسدیم فسفات | 0.0142 |
سدیم سیترات | 0.02942 |
آرژنین | 0.01 |
گلیسین* | 0.00075 |
پرولین | 0.05 |
کاتالاز | 0.002 |
BSA (غنی از چربی) | 0.002 |
KCl | 0.61131 |
NaCl | 0.4847 |
NaHCO3 | 0.042 |
جدول 3. دستور تهیه محلول 100 برابری از مواد تشکیلدهنده که مقدار کمی از محلول نمکی HHBSE (در جدول 2) را تشکیل میدهد
10 میلیلیتر از محلول جدول 2 را بردارید و با مواد تشکیلدهنده زیر مخلوط کنید. 0.9 میلیلیتر از این محلول را به 90 میلیلیتر از محلول پایه (در جدول 2) اضافه کنید تا محلول نهایی HHBSE ساخته شود. برای مشاهده جدول بر روی ردیف سبز کلیک کنید.
مواد تشکیلدهنده | گرم ماده در 10 میلیلیتر حجم نهایی |
---|---|
تیوسین | 0.032 |
EDTA (فوقالعاده خالص) | 0.003 |
گلیسین | 0.0075 |
3. تکنیکهای تلقیح
3.1. برگرداندن اندوفالوس یا پیشابراه
اسپرم به طور مستقیم از زنبوران نر بالغ، 14 روز پس از تولد یا مسنتر، جمعآوری میشود. برای مقاصد شناسایی، زنبوران نر را میتوان بلافاصله پس از تولد جمعآوری کرد (بهعبارتی، جمعآوری زنبوران نر “کرک دار” که به تازگی درون کندو متولد شدهاند) و در قفسهایی که در یک کلونی بانکی قرار دارند، نگهداری کرد (کلونی دیگری از زنبورهای عسل که زنبوران نر را مراقبت خواهد کرد). زنبوران نر بالغ را میتوان در روز قبل یا روز تلقیح با زنبورانی که از پروازهای جفتگیری ناموفق برمیگردند یا جمعآوری آنها از روی قابهای خارجی درون کلونی، جمعآوری کرد.
برای دیدن اسپرم، اندوفالوس (پیشابراه یا بخشی از دستگاه تناسلی زنبور نر) به راحتی در دو مرحله با دست برگردانده میشود:
الف) برگرداندن جزئی
و ب) برگرداندن کامل.
نکته بسیار مهم در این مرحله حفظ شرایط بهداشتی است، زیرا زنبوران نر معمولاً در طول این روند مدفوع میکنند. زنبور را نگهدارید تا اندوفالوس به بدن زنبور یا انگشتان شما نچسبد و یک حوله آغشته به الکل برای تمیز کردن آماده داشته باشید. برگرداندن اندوفالوس در عرض چند ثانیه انجام میشود.
ارزیابی بلوغ زنبور و کیفیت اسپرم باید بلافاصله انجام شود؛ پیشابراه هر زنبوری که به درستی برگردانده نشود یا اسپرم کافی (~1 میکرولیتر) در لامپ ندید باید دور بیاندازید.
جمعآوری اسپرم کار دشواری است، بنابراین تکنیکها و تمرینات مناسب به طور قابل توجهی کارایی را افزایش خواهد داد. برنامهریزی کنید که تعداد زیادی زنبور نر بالغ، بیشتر از آنچه نیاز دارید، داشته باشید، زیرا همه آنها اسپرم نخواهند داد. زنبورها را گرم و خوب تغذیه کنید تا زمانی که استفاده شوند. نور بالای جعبه پرواز حرارت را فراهم میکند و شیرینی یا تکهای از موم عسل فعالیت آنها را افزایش میدهد.
روند برگردان کردن زنبور نر
- سرنگ را جمعآوری و آماده کنید:
- همه اجزا باید استریل شوند، چه به وسیله حرارت و چه با شستشو با الکل و سپس شستن با آب مقطر.
- برای دستیابی به برگرداندن جزئی: سر و سینه زنبور نر را بین شست و انگشت اشاره به صورت ونترو-دورسال نگه دارید، به طوری که شکم به سمت بالا باشد. اگر فرد راستدست باشد، مفید است که سر زنبور را با دست راست نگه دارد و شکم را با دست چپ فشار دهد تا زنبور در موقعیت مناسبی برای جمعآوری اسپرم نگه داشته شود.
- سینه را بین انگشتان خود بغلتانید یا له کنید:
- اگر بالغ باشد، شکم منقبض میشود و یک جفت کورنای زرد-نارنجی نمایان میشود (شکل ۵).
- اگر شکم نرم بماند یا کورنا رنگی نداشته باشد، زنبور نر نابالغ است و اسپرم نخواهد داد (شکل ۶).
- برای دستیابی به برگرداندن کامل: پایه شکم را نزدیک سینه با شست و انگشت اشاره بگیرید و فشار را در دو طرف شکم اعمال کنید، از پایه قدامی شروع کرده و به سمت نوک خلفی حرکت کنید.
- انگشتان خود را به طور مداوم به جلو فشار داده و بغلتانید تا برگرداندن کامل شود.

۳.۲. جمعآوری اسپرم
اسپرم بهطور مستقیم از پیشابراه بسیاری از زنبورهای نر به داخل یک سرنگ جمعآوری میشود و در لولههای شیشهای مویین ذخیره میشود.
مقدار و قوام اسپرم بهدستآمده از هر زنبور نر متغیر است و به مهارت و تجربه بستگی دارد. بهطور کلی، هر زنبور نر حدود ۱ میکرولیتر اسپرم تولید میکند. حجم استاندارد اسپرم برای تلقیح یک ملکه حدود ۸ تا ۱۲ میکرولیتر است.
حفظ شرایط بهداشتی ضروری است، زیرا زنبورهای نر غالباً در حین پیشاوری دچار دفع مدفوع میشوند. توصیه میشود که یک حوله کاغذی در دسترس باشد تا مدفوع زنبور نر پاک شود. هرچند کمتر رایج است، ملکهها نیز ممکن است در حین انجام این فرایند دفع مدفوع کنند. در این صورت، ملکه باید دور انداخته شود.
روند جمعآوری اسپرم
۱. پس از مونتاژ سرنگ، یک فضای هوایی (حدود ۵ میکرولیتر) جمعآوری کنید تا ستون محلول نمکی و اسپرم در سرنگ جدا شود. سپس یک قطره کوچک محلول نمکی ( حدود ۲ میکرولیتر) به نوک شیشهای جمعآوری کنید. این آخرین مایعی خواهد بود که به آخرین ملکه تلقیحشده تزریق میشود، که به شستشوی هرگونه اسپرم باقیمانده که به دیوارههای مویین چسبیده کمک میکند.
۲. یک فضای هوایی دیگر جمعآوری کنید و یک قطره کوچک (۰.۵ میکرولیتر) محلول نمکی در نوک سرنگ جمعآوری کنید. از قطره محلول نمکی برای تماس با اسپرم در پیشابراه زنبور نر اول استفاده کنید.
۳. اسپرم را از لایه مایع چسبناک جمعآوری کنید و آن را به داخل سرنگ بکشید.
- از جمعآوری لایه مایع چسبناک بهطور کامل خودداری کنید. اگر مقاومتی احساس کردید، عقبنشینی کنید یا هرگونه مایع چسبناک در نوک سرنگ را خارج کنید. مایع چسبناک اضافی در نوک سرنگ میتواند باعث مسدود شدن آن شود.
۴. مرحله ۳ را تکرار کنید تا مقدار مورد نظر اسپرم جمعآوری شود.
- یک قطره کوچک اسپرم از نوک سرنگ به بار اسپرم زنبور نر بعدی بزنید و اسپرم را به داخل سرنگ بکشید.
- از جمعآوری حبابهای هوا و محلول نمکی اضافی در ستون اسپرم خودداری کنید. ستون اسپرم باید از نظر رنگ و چگالی یکنواخت باشد.
- بین بارهای اسپرم، نوک سرنگ را مرطوب نگهدارید تا از خشک شدن آن جلوگیری شود، و مراقب باشید که اسپرم را بهطور مفرط رقیق نکنید. اسپرم زنبور نر به سرعت خشک میشود و در معرض هوا میمیرد.




۳.۳. تلقیح ملکه
ملکهها باید بین ۵ تا ۱۲ روز پس از خروج از لارو تلقیح شوند. در حین این فرایند، از دیاکسید کربن برای بیحس کردن ملکه استفاده میشود که همچنین به تحریک تخمگذاری کمک میکند. ملکهها میتوانند در یک بانک بدون ملکه یا، بهطور مطلوبتر، در کلنیهای خود (که معمولاً کندوهای کوچک با چند صد زنبور کارگر بالغ و یک ملکه باکره به نام هستههای جفتگیری) قرار گیرند. اگر از هستههای جفتگیری استفاده میشود، باید سلولهای ملکه را در قفس قرار دهید (به طوری که ملکهها درون قفس خارج شوند) یا مطمئن شوید که ورودیهای کندو با مواد جلوگیریکننده از جفتگیری ملکه پوشانده شدهاند تا از پروازهای جفتگیری طبیعی ناخواسته جلوگیری شود.

روند تلقیح ملکهها
۱. معمولاً دو تیمار CO2 مورد نیاز است. اولین تیمار CO2، یک قرار گرفتن ۱ تا ۴ دقیقهای، یک یا دو روز قبل از فرایند تلقیح انجام میشود. دوز میتواند با قفس کردن ملکهها بهطور جداگانه و قرار دادن آنها در یک شیشه یا کیسه پلاستیکی پر از CO2 اعمال شود. تیمار دوم در حین فرایند تجویز میشود.
۲. سرنگ و نگهدارنده ملکه را بر روی پایه ابزار در زاویهای بین ۳۰ تا ۴۵ درجه (بسته به ابزاری که استفاده میشود) تنظیم کنید تا عبور از دریچهچرخان آسانتر شود.
۳. ملکه را در لوله نگهدارنده بهصورت شکم به جلو و بهصورت دمر قرار دهید، بهطوری که شکم او چندین بخش بیرون زده باشد و جریان آهسته و مداوم CO2 را به او برسانید.
۴. صفحات شکمی را جدا کنید تا مجرای واژن را با استفاده از یک جفت قلاب یا موچین نمایان کنید.
۵. ساختار نیش را به سمت بالا بلند کنید تا حفره واژن قابل مشاهده شود.
- در حین این دستکاری، قلاب شکمی را فقط برای تثبیت ملکه در جای خود قرار دهید.
۶. نوک سرنگ را بهصورت افقی بالای "V" قرار دهید که مجرای واژن را تعریف میکند. نوک را ۰.۵ تا ۱.۰ میلیمتر به داخل مجرای واژن وارد کنید، کمی جلوتر از نوک "V".
۷. نوک را بهطور بیشتر، ۰.۵ تا ۱.۰ میلیمتر دیگر به داخل وارد کنید و در حین این کار از نوک برای بلند کردن دریچهچرخان به سمت پایین استفاده کنید. از حرکات سبک "زیگزاگ" برای عبور از دریچهچرخان استفاده کنید.
- دریچهچرخان، یک لبه کششی از بافت که مجرای میانی را میپوشاند، باید دور زده شود یا اسپرم از مجرای واژن به بیرون خواهد آمد.
- در صورت قرارگیری صحیح، نوک به راحتی بدون مقاومت از دریچهچرخان عبور میکند.
- همانطور که در بخش ۳.۲ توضیح داده شده است، مفید است که یک حباب هوای کوچک بین محلول نمکی و اسپرم بگذارید و مقداری از محلول نمکی را برای لغزندهسازی قبل از قرار دادن نوک در ملکه آزاد کنید.

۸. مقدار معینی از اسپرم را مستقیماً به مجرای میانی وارد کنید (شکل ۱۹).
- دوز استاندارد ۸ تا ۱۲ میکرو لیتر برای هر ملکه است. هنگام دادن دوز اسپرم ۱۲ میکرو لیتر، ملکه را مستقیماً به کلنی هسته جفتگیریاش آزاد کنید تا به مهاجرت اسپرم کمک کند یا دو دوز ۶ میکرو لیتر اسپرم را با فاصله ۴۸ ساعت بدهید.
- با تمرین، وارد کردن اسپرم به سرعت و به دقت انجام میشود و فقط چند ثانیه برای هر ملکه نیاز دارد.
۹. پس از تلقیح، نوک سرنگ را بردارید، یک فضای هوای کوچک و یک قطره کوچک محلول نمکی (~۰.۵ میکرو لیتر) جمعآوری کنید تا قبل از تلقیح بعدی استفاده شود.
- یک قطره محلول نمکی را در نوک نگه دارید تا از خشک شدن هرگونه اسپرم باقیمانده جلوگیری کند و به شروع جمعآوری اسپرمهای بعدی کمک کند.
- اگر ملکهها را با زنبورهای مختلف تلقیح میکنید و تقاطعهای ژنتیکی دقیق بسیار مهم است، نوک تلقیح را با آب مقطر و سپس با محلول نمکی بشویید تا سرنگ بهطور کامل از اسپرم زنبور قبلی پاک شود.
۱۰. ملکه را از نگهدارنده آزاد کنید، او را در یک قفس قرار دهید و به کلنی هستهاش برگردانید.
۳.۴. کالبدشکافی ناحیه کیسه اسپرم در یادگیری روند تلقیح، بررسی کیسه اسپرم برای تعیین درجه موفقیت تلقیح کمککننده است. مهاجرت اسپرم حدود ۴۰ ساعت پس از تلقیح نیاز دارد. پس از تلقیح، میتوان گروهی از ملکهها را در یک کلنی پرورش نگه داشت تا آزمایش شوند.
روند کالبدشکافی کیسه اسپرم
۱. ملکه را با فشردن سر و سینهاش مقید کنید.
۲. انتهای بخشهای شکمی ملکه را از بالا و پایین بگیرید.
۳. انتهای بخشها را با استفاده از ناخن یا موچین از بقیه بدن ملکه جدا کنید.
- کیسه اسپرم یک ساختار سفید، کروی به قطر حدود ۱ میلیمتر است که به دلیل پوشش شبکهی تراشهها بافت زبر به نظر میرسد.
- ۴. کیسه اسپرم را با استفاده از ناخن یا موچین از حفره بدن خارج کنید.
- ۵. برای برداشتن شبکهی تراشه، کیسه اسپرم را به آرامی بین انگشتان خود بچرخانید. این شبکه به یک توده سفید کوچک تبدیل خواهد شد.
- سایه رنگ و چگالی کیسه اسپرم موفقیت نسبی تلقیح ملکه را نشان میدهد.
- کیسه اسپرم یک ملکه باکره شفاف است.
- ظاهر کدر یا شیری کیسه اسپرم نشاندهنده تلقیح ناکافی یا ناکارآمد بودن ملکه است.
- برای یک ملکه کاملاً تلقیحشده، کیسه اسپرم رنگی کرم مانند با الگوی چرخشی و مرمرین دارد.
۴. نگهداری ملکهها و زنبورها و عواملی که بر عملکرد ملکه تأثیر میگذارند
با توجه به مراقبت مناسب، ملکههای تلقیحشده بهطور ابزاری قادر به هدایت کلنیهای تولیدی و تحمل دشواریهای آزمایش عملکرد در میدان هستند. بسیاری از عواملی که بر عملکرد ملکه تأثیر میگذارند، میتوانند از طریق شیوههای مناسب مدیریت زنبورداری بهینهسازی شوند. کیفیت تلقیح، از نظر تکنیک و بهداشت، بسیار حیاتی است. درمان ملکهها قبل و بعد از تلقیح بر مقدار اسپرم ذخیرهشده و عملکرد ملکه تأثیر خواهد گذاشت. شرایط طبیعی باید تا حد ممکن حفظ شود. ما در پست دیگر این مبحث را کامل می کنیم. شما برای مطالعه پست «نگهداری ملکهها و زنبورهای نر پس از تلقیح مصنوعی و عوامل مؤثر بر عملکرد ملکه» کلیک کنید.
فیلم آموزشی کامل و دستورالعمل تلقیح مصنوعی زنبور عسل توسط سوزان کوبی - دانشگاه واشنگتن
نکات کلیدی و احتیاطی
- استریل بودن تجهیزات: قبل از شروع هر مرحله، اطمینان حاصل کنید که تمام تجهیزات ضدعفونی شدهاند. آلودگی ابزارها میتواند منجر به عفونت و مرگ ملکه شود.
- دقت و آرامش: در طول فرآیند تلقیح، دقت بالا و آرامش اهمیت دارد. ملکه بسیار حساس است و هر نوع فشار اضافه یا دستکاری نادرست میتواند آسیبزا باشد.
- مدیریت دما و نور: نور سرد به شما کمک میکند که بدون ایجاد حرارت اضافی، اندامها را بهخوبی ببینید و از آسیب به ملکه جلوگیری کنید.
نتیجهگیری
تلقیح مصنوعی در پرورش ملکه زنبور عسل یک تکنیک دقیق و مؤثر است که با اندکی تمرین و دقت، میتواند نتایج عالی در کنترل کیفیت ژنتیکی کلنیها به همراه داشته باشد. با بهرهگیری از این روش، زنبورداران میتوانند کلنیهایی مقاوم، سالم و پربازده داشته باشند که عمر طولانیتری دارند و نیازهای کمتری به مراقبتهای ویژه دارند.
اگر سوالی یا پیشنهادی دارید برای ما در زیر همین پست بنویسید.
منابع

ارسال دیدگاه
برای ارسال نظر وارد حساب کاربری شوید
نظرات
در زمان تکثیر مصنوعی بهترین کار کدام است؟
توسط:محمود بستان بان در 2025-04-06امتیاز:★★★★★ (5.0)سلام خداقوت من می خواهم ملکه تولید کنم بهترین روش و بهترین کار چیه من می خواهم کار را شروع کنم
پاسخ داده شده توسط: Somayyeh Amini در 2025-04-07
درود کاربر گرامی
پاسخ به سوال شما از چند دیدگاه قابل بررسی است ولی به طور خلاصه موارد زیر را می توان انجام داد
بهترین کار برای تکثیر مصنوعی ملکه زنبور عسل:
انتخاب کلنی قوی و سالم به عنوان منبع لارو.
پیوند لاروهای جوان (کمتر از ۲۴ ساعت) به فنجانهای ملکه.
استفاده از کندوی پرستار بدون ملکه برای تغذیه لاروها با ژله رویال.
کنترل دما (۳۴-۳۵°C) و رطوبت (۶۰-۷۰%) در کندو.
زمانبندی مناسب (فصل بهار یا اوایل تابستان).
بررسی سلولهای ملکه پس از ۱۰-۱۲ روز و معرفی آنها به کندوهای نیازمند.
رعایت این نکات، شانس موفقیت در پرورش ملکه را افزایش میدهد.
پستهای مرتبط


آخرین نظرات