معرفی گیاه گون، ویژگی های دارویی، انواع عسل گون و ...

«به کجا چنین شتابان؟»
گَوَن از نسیم پرسید
«دلِ من گرفته زینجا
هوس سفر نداری
ز غبار این بیابان؟»
«همه آرزویم، اما
چه کنم که بسته پایم...»
«به کجا چنین شتابان؟»
«به هر آن کجا که باشد به جز این سرا سرایم»
«سفرت به خیر! اما، تو و دوستی، خدا را
چو ازین کویرِ وحشت به سلامتی گذشتی
به شکوفه ها به باران
برسان سلامِ ما را»

با تقدیم این شعر زیبای استاد محمدرضای شفیعی کدکنی به زنبورداران و مردم شریف ایران، در این پست به خصوصیات گیاه شناسی گون و خواص دارویی آن خواهیم پرداخت. شاید شما به دنبال شعر کامل استاد باشید ما آن را به طور کامل در بالای پست ذکر کردیم. و اگر علاقمند به جنبه های جذاب گیاهشناسی، دارویی، زنبورداری گون هستید با ما تا آخر مطالب همراه باشید.

معرفی گیاه گون

این گیاه در مناطقی زندگی می کند که با فاصله با دوستان دیگرش زندگی می کند. و گاهی منطقه پر آب و گاهی منطقه کم آب تر.

این گیاه چندساله بوده و ارتفاع آن تا 75 سانتیمتر می‌رسد. از خانواده باقلاییان که تولید مثل آن از طریق بذر صورت می‌گیرد. ساقه‌های رشد یافته آن به رنگ بنفش تیره‌است. برگ‌های آن مرکب از برگچه‌هایی است که به صورت متقابل به تعداد 11 تا 30 جفت در محور هر برگ قرار گرفته‌اند. گل‌های آن معمولاً به رنگ ارغوانی، گاهی آبی یا سفید بوده، نزدیک به انتهای شاخه‌های گل دهنده قرار دارند.

نام های انگلیسی مرسوم آن : astragale, astragale à feuilles de réglisse, beg kei, milk vetch

گونه‌های گون

• گون گزی Astragalus brachycalyx
• گون سفید Astragalus gossypinus
• گون قشلاقی Astragalus arpilobus
• گون زرد Astragalus verus
• انزروت Astragalus sarcocolla

گون گونه های مختلفی داشته به صورت درختچه یا گیاهان علفی چند ساله و یک ساله دیده می شود، بیش از 2000 گونه گون عموماً در مناطق استپی و کوهستانی می رویند (1). غالب آنها خاردار به رنگ های صورتی، قرمز، آبی، بنفش، زرد و سفید، با گل آذینهای خوشه ای یا سنبله ای و تجمعی و گل هایی در اطراف محور ساقه که درگونه های مختلف فرق می کند. از تعداد زیادی از آنها صمغ کتیرا و گز استخراج می شود که ارزش دارویی و اقتصادی زیادی دارند. بعضی از آنها به علت جذب سلنیم از خاک سمی بوده و به این وسیله می توان به وجود اورانیم در محل رویش آنها پی برد. در زر گونه های معروف گون ایران شرح داده می شوند.

1-گون گزی-درختچه ای، کوچک، شاخه ها خوابیده و چتری، برگ ها دارای 4-6 جفت برگچه که از آن گز خوانسار استخراج می شود که مدفوع حشره ای به نام psyssa بوده که در روی این گیاه زندگی می کند و از شیره آن تغذیه می نما ید. در چهارمحال، خوانسار، خوزستلن و لرستان انتشار دارد.

2- گون سفید. درختچه ای با خارهای زرد، برگها دارای 7-4 برگچه بیضی، نوک تیز در نقاط استپی مانند همدان،کرماشاه ،کردستان، بختیاری،بهبهان ، دامنه های البرز وکرج دیده می شود. ازاین گون کتیرای سفید بسیار مرغوبی استخراج می شود.

3- اسی گون درختچه ای خاردار با خارهای طویل وبرگ های آن دارای4-3 جفت برگچه است. در کرج، اصفهان، همدان، اطراف یزدو حوالی کرمان دیده می شوند.

4- گون زرد یا زرد گون بوده درختچه ای با خارهای زرد رنگ و برگهای آن دارای 6-5 جفت برگچه نیزه ای است. اولین بار در ارتفاعات کرمانشاه دیده شد. در ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات البرز و دره کرج انتشار دارد. از این گون کتیرای زرد استخراج می شود.

4-انزروت، انزرتین یا کحل فارسی (نام علمی: Astragalus sarcocolla) گونه‌ای از سرده گون و درختچه‌ای بومی ایران است.این گیاه دارای ارتفاعی بین 1 تا 2 متر، خاردار و یک‌ساله است.انزروت عمدتاً در جنوب ایران به خصوص استان فارس می‌روید. برگ آن شبیه برگ مورد و کندر است و دارای صمغی است که و بهترین نوع صمغ آن سفیدرنگ و تازه است که ترد و طعم تلخ مخلوط با کمی شیرینی دارد. این گیاه معمولاً در اواخر زمستان و فصل بهار به گل می‌نشیند و گل‌های آن حالت بادکنک مانند دارد و به رنگ صورتی و سفید هستند.^[3] انزروت ملین، ضد نفخ و مسهل صفرا است و برای درمان درد مفاصل، بلغم و گوش‌درد مفید است. مقادیر زیاد آن سمی است و خوردن 2 گرم آن چون منافذ بدن را می‌بندد و به احشا می‌چسبد کشنده است. انزروت همچنین جنین را سقط می‌کند. چاق شدن، و خروم کرم معده و روده از دیگر فواید انزروت است.

سابقه ی دارویی گون

گون قرن ها در طب سنتی چین در ترکیب با گیاهان دیگر استفاده می شده است (1).

• از ریشه آن برای اهداف بهداشتی استفاده می شود (1).
• گون که معمولاً با گیاهان دیگر ترکیب می شود
• به عنوان یک مکمل غذایی برای بسیاری از بیماری ها ، از جمله عفونت های تنفسی فوقانی ، رینیت آلرژیک (تب یونجه) ، آسم ، سندرم خستگی مزمن و بیماری مزمن کلیه ، و سایر موارد ، تبلیغ می شود (1).
• همچنین برای تقویت و تنظیم سیستم ایمنی بدن تبلیغ می شود (1).
• استفاده موضعی (استفاده از آن روی پوست) گون برای بهبود جریان خون و تسریع در ترمیم زخم ایجاد می شود (1).

به طور کلی گون یک مکمل گیاهی است که قرن ها در طب سنتی چین استفاده می شده است. هدف آن تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب است. همچنین برای کمک به درمان بیماری های قلبی ، بیماری های کلیوی و موارد دیگر استفاده می شود (2).

مطالعات پزشکی در خصوص استفاده از گون در درمان

بیماران مبتلا به سندرم نفروتیک (مشکلات سلامتی مرتبط با آسیب کلیه) مستعد ابتلا به عفونت هستند. یک بررسی تحقیقاتی در سال 2013 نشان داد که مصرف گون ممکن است در مقایسه با درمان پردنیزون با خطر کمتر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی در کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک همراه باشد. با این حال ، بررسی نتیجه گرفت که مطالعات از کیفیت پایینی برخوردار بوده اند.
یک آزمایش کوچک در سال 2009 گزارش داد ، یک فرمول گیاهی مبتنی بر گون زندگی افراد مبتلا به سرطان پیشرفته ریه را افزایش نداد(3). این مطالعه (با 24 نفر) تا حدی توسط مرکز ملی بهداشت مکمل و یکپارچه (NCCIH) پشتیبانی شد.

ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کند

گون حاوی ترکیبات گیاهی مفیدی است که ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کند.نقش اصلی سیستم ایمنی بدن شما محافظت از بدن در برابر مهاجمان مضر از جمله باکتری ها ، میکروب ها و ویروس هایی است که می توانند باعث بیماری شوند (4).

برخی شواهد نشان می دهد که گون ممکن است تولید سلولهای سفید خون در بدن شما را افزایش دهد ، سلولهایی که سیستم ایمنی بدن شما مسئول پیشگیری از بیماری هستند (5 ، 6).

در تحقیقات حیوانی نشان داده شده است که ریشه گون به از بین بردن باکتری ها و ویروس ها در موش های مبتلا به عفونت کمک می کند (7 ، 8).

اگرچه تحقیقات محدود است ، اما ممکن است به مبارزه با عفونتهای ویروسی در انسان ، از جمله سرماخوردگی و عفونت کبد کمک کند (9 ، 10 ، 11)..

در حالی که این مطالعات امیدوار کننده است ، اما برای تعیین اثر گون برای جلوگیری و درمان عفونت ها ، تحقیقات بیشتری لازم است.

ممکن است عملکرد قلب را بهبود بخشد

گون ممکن است در بهبود عملکرد قلب در افرادی که بیماری قلبی خاصی دارند ، کمک کند.

تصور می شود که رگ های خونی شما بزرگتر شده و مقدار خون پمپ شده از قلب شما افزایش می یابد (12 ).

در یک مطالعه بالینی ، به بیماران مبتلا به نارسایی قلبی 25/2 گرم گون ، دو بار در روز و به مدت دو هفته ، همراه با درمان معمول داده شد. آنها در مقایسه با افرادی که به تنهایی درمان استاندارد دریافت می کنند ، پیشرفتهای بیشتری در عملکرد قلب تجربه کرده اند (13).

در مطالعه ای دیگر ، بیماران مبتلا به نارسایی قلبی روزانه 60 گرم گون همراه با درمان معمول دریافت کردند. آنها همچنین در علائم نسبت به بیمارانی که به تنهایی درمان استاندارد دریافت می کنند ، پیشرفتهای چشمگیری داشته اند (14 ).

با این حال ، مطالعات دیگر در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نتوانسته اند هیچ فوایدی برای عملکرد قلب نشان دهند (15 ).

علاوه بر این ، برخی مطالعات نشان می دهد که گون ممکن است علائم میوکاردیت ، یک بیماری التهابی قلب را کاهش دهد. با این حال ، یافته ها متفاوت است (16 ).

به طور کلی اگرچه یافته های تحقیق متفاوت است ، گون ممکن است به بهبود عملکرد قلب در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی کمک کند و علائم میوکاردیت را کاهش دهد.

ممکن است عوارض جانبی شیمی درمانی را کاهش دهد

شیمی درمانی عوارض جانبی منفی زیادی دارد. طبق برخی مطالعات ، گون ممکن است به تخفیف برخی از آنها کمک کند.

به عنوان مثال ، یک مطالعه بالینی بر روی افرادی که تحت شیمی درمانی قرار گرفتند نشان داد که گون تجویز شده باعث کاهش حالت تهوع 36٪ ، استفراغ 50٪ و اسهال 59٪ می شود (17).

به همین ترتیب ، چندین مطالعه دیگر فواید گیاه را برای حالت تهوع و استفراغ در افرادی که تحت شیمی درمانی سرطان روده بزرگ قرار دارند نشان داده است (18).

علاوه بر این ، یک مطالعه بالینی نشان داد که 500 میلی گرم گون چهار بار در هفته ممکن است خستگی مفرط مرتبط با شیمی درمانی را بهبود بخشد. با این حال ، گون فقط در هفته اول درمان مفید به نظر می رسید (19).

ممکن است به کنترل سطح قند خون کمک کند

ترکیبات فعال موجود در ریشه گون ممکن است به کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.

در حقیقت ، این گیاه به عنوان رایج ترین گیاه دارویی برای کمک به مدیریت دیابت در چین شناخته شده است (20 ، 21).

در مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی ، ثابت شده است که گون باعث بهبود متابولیسم قند و کاهش سطح قند خون می شود. در یک مطالعه حیوانی ، این امر منجر به کاهش وزن نیز شد (22ر ، 23 ، 24).

اگرچه تحقیقات بیشتری مورد نیاز است ، اما مطالعات انجام شده بر روی انسان ها تاکنون اثرات مشابهی را نشان می دهد.

به عنوان مثال ، مطالعات نشان داده است که مصرف 40-60 گرم گون در روز توانایی بهبود سطح قند خون را پس از روزه داری و بعد از غذا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در صورت مصرف روزانه تا چهار ماه دارد (25).

ممکن است عملکرد کلیه را بهبود بخشد

گون ممکن است با بهبود جریان خون و نشانگرهای آزمایشگاهی عملکرد کلیه ، مانند اندازه گیری پروتئین در ادرار ، از سلامت کلیه پشتیبانی کند.

پروتئینوریا وضعیتی است که در آن مقدار غیرطبیعی پروتئین در ادرار یافت می شود ، که نشانه این است که کلیه ها ممکن است آسیب ببینند یا به طور طبیعی کار نکنند (26).

ثابت شده است که گون در چندین مطالعه که شامل افراد مبتلا به بیماری کلیوی است ، باعث بهبود پروتئینوری می شود (27).

همچنین ممکن است به جلوگیری از عفونت در افرادی که عملکرد کلیه آنها کاهش یافته کمک کند (28).

به عنوان مثال ، 7.5-15 گرم گون که روزانه به مدت سه تا شش ماه مصرف می شود ، خطر ابتلا به عفونت را در افراد مبتلا به اختلال کلیوی به نام سندرم نفروتیک 38٪ کاهش می دهد. با این حال ، برای تأیید این اثر ، مطالعات بیشتری لازم است (29).

سایر مزایای بالقوه سلامتی

بسیاری از مطالعات مقدماتی در مورد گون وجود دارد که نشان می دهد گیاه ممکن است فواید بالقوه دیگری داشته باشد ، از جمله:

علائم بهبود یافته خستگی مزمن: برخی شواهد نشان می دهد که گون در صورت ترکیب با سایر مکمل های گیاهی ممکن است به بهبود خستگی در افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن کمک کند (30 ، 31).

اثرات ضد سرطانی: در مطالعات لوله آزمایش ، گون باعث آپوپتوز یا مرگ سلولی برنامه ریزی شده در انواع مختلف سلول های سرطانی شده است (32 ، 33 ، 34).

علائم آلرژی فصلی بهبود یافته: اگرچه مطالعات محدود است ، اما یک مطالعه بالینی نشان داد که 160 میلی گرم گون دو بار در روز ممکن است عطسه و آبریزش بینی را در افراد مبتلا به آلرژی فصلی کاهش دهد (35)

درباره عوارض جانبی استفاده از گون چه می دانیم؟

• گون در صورت استفاده خوراکی و مناسب ممکن است بی خطر باشد. (از دوزهای حداکثر 60 گرم در روز تا 4 ماه بدون عوارض جانبی گزارش شده استفاده شده است.) برخی از عوارض جانبی احتمالی در اثر مصرف خوراکی شامل بثورات پوستی ، خارش ، علائم بینی یا ناراحتی معده است ، اما این موارد غیر معمول است.
• گون ممکن است با داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند تداخل کند.
• برخی از گونه های گون که معمولاً در مکمل های غذایی یافت نمی شوند ، می توانند برای دام سمی باشند. چندین گونه که در ایالات متحده رشد می کنند حاوی نوروتوکسین سوآنسونین هستند و باعث مسمومیت "locoweed" در حیوانات شده اند. گونه های دیگر حاوی مقادیر بالقوه سمی سلنیوم هستند(30). مقدار زیاد سلنیوم می تواند منجر به اسهال ، تحریک پذیری ، حالت تهوع ، بثورات پوستی و مشکلات سیستم عصبی شود.
• درباره اینکه آیا استفاده از گون در دوران بارداری یا شیردهی بی خطر است ، اطلاعات کمی در دست است. برخی تحقیقات در مورد حیوانات نشان می دهد که گون می تواند برای مادر و جنین سمی باشد.

یادت باشه

مسئولیت سلامتی خودت را خودت بر عهده بگیری - در مورد هرگونه رویکرد بهداشتی که استفاده می کنید با ارائه دهندگان خدمات بهداشتی خود صحبت کنید. با هم می توانید تصمیمات مشترک و کاملاً آگاهانه بگیرید.

کتیرا

کتیرا محصول اصلی گیاه گون است. کتیرا عبارت است از ترشحات صمغی خشک شده حاصل از گیاه آستراگالوس گومی فرا که آن را تحت عنوان گوم تراگاکانت یا گون می‌شناسند. گیاه مولد کتیرا گیاه کوچکی است به ارتفاع یک متر بومی آسیای صغیر، ایران، سوریه و یونان. در اثر خراش دادن ساقه گیاه جدار سلول‌های اشعه مرکزی و سلول‌های پارانشیمی با جذب آب به تدریج بدل به صمغ می‌شود، فشار تولید شده سبب رانده شدن صمغ به طرف شکاف می‌گردد. صمغ در مجاورت هوا در اثر تبخیر آب به تدریج سخت می‌گردد. شکل محصول خشک شده بستگی به نوع شکافی که بر روی ساقه ایجاد شده‌است دارد.

انواع عسل گون

انواع مختلف عسل گون بر اساس گونه های مختلف گون متفاوت است. زنبور عسل، شهد گل های این گیاه را جمع آوری کرده و در داخل کندو با افزودن آنزیم هایی و ذخیره در معده دیگر خود، با کاهش رطوبت شهد آنرا تبدیل به عسل می کند. این عسل خواص فوق العاده ای دارد که شما می توانید در مقاله ای که در سایت هانی هاب با عنوان «14 ویژگی عسل گون برای سلامت» قبلا منتشر شده است بیشتر با این ویژگی های آشنا شوید.

1- عسل گون

2- عسل گون - آویشن

3- عسل گون -دن

4- عسل کتیرا

refrences

1-wikipedia.com

2- NCBI.com

3-www.healthline.com

برای خرید عسل طبیعی گون کلیک کنید

برای خرید عسل طبیعی آویشن کلیک کنید