عسل گل گاوزبان

ترجمه و گردآوری: دکتر غلامعلی هلاکو

 Borago officinalis L. یک گل وحشی است، که به طور گسترده در طب سنتی و مدرن ، و پرورش زنبور عسل استفاده می شود. زیرا مقادیر زیادی شهد و گرده برای زنبورداری، به عنوان گیاه همراه در کشاورزی و به عنوان یک ماده غذایی در آشپزی استفاده می شود. عسل حاصل از شهد آن نیز به همان اندازه مفید است.

گل گاو زبان ایرانی

گاوزبان یک گل وحشی بسیار گسترده است که تقریباً در همه جای کره زمین یافت می شود و در انگلیسی به آن Borage یا Blue Borage می گویند ، به فرانسوی: Bourrache officinale ، به ایتالیایی: Borragine ، به آلمانی: Borretsch ، به اسپانیایی: Borraja ، به فنلاندی: Purasruoho ، به رومانیایی: Limba mielului. فقط چند مثال می زنم. به نظر می رسد همه این گل زیبا را می شناسند.

 عسلخالص گاوزبان توسط کرین و همکاران ، 1984 مورد مطالعه قرار گرفته است.  مائوریتزیو و شاپر ، 1994؛ Quayle L. ، 1997("علوفه زنبور عسل - گل گاوزبان: کشت ، کاربرد و ارزش آن برای زنبورها") ؛ Persano Oddo  و همکاران ، 2000 ، بنابراین ما اکنون اطلاعات کافی برای دانستن اینکه چیست و چطور مصرف می کنیم ، در اختیار داریم.

گل گاوزبان

گل گاو زبان (از سرده Echium)، (به عربی لسان الثور)در دامنه کوه‌های البرز می‌روید و با گیاه گاوزبان (از سرده Borage)(به عربی مرماخوز)که در اصفهان و آذربایجان و شهرهای دیگر ایران و کشورهای دیگر می‌روید و به غلط به گل گاوزبان مشهور شده‌است، متفاوت است. هر دو گیاه از تیره گاوزبانیان هستند ولی از نظر تیره با هم متفاوت‌اند. برای اینکه این اشتباه که حدود چند سده است پزشکان و دارو سازان را گمراه کرده‌است، از بین برود می‌توان Echium را گل گاوزبان ایرانی و Borage را گیاه گاوزبان اروپایی نامید. این دو گیاه متفاوت هستند، تنها گل‌هایشان کمی به هم شبیه است.

گل گاو زبان اروپایی

خواص دارویی این دو گیاه کمی با هم تفاوت دارد. گل‌های گل گاوزبان ایرانی درشت تر از گل‌های گیاه گاوزبان اروپایی است. گل گاوزبان لاجوردی و شبیه گل انار بوده و تخم آن دایره‌ای شکل و لعابی است و در کوه‌های البرز بسیار زیاد یافت می‌شود. گیاه گاوزبان در اصفهان و آذربایجان و دیگر شهرهای ایران می‌روید، دارای گل‌های لاجوردی و کوچک و دایره‌ای است. گیاه گاوزبان اروپایی از شمال آفریقا به اسپانیا برده شده و در آنجا پرورش یافته و در طب سنتی اروپا راه یافته‌است. از خواص گیاه گاوزبان اروپایی این است که عرق و ادرار را زیاد می‌کند.

- نام گیاه شناسی:  Borago officinalis- خانواده:Boraginaceae (از همان خانواده گل افعی رسمی )

- نام های دیگر: گل گل ستاره ای ، بوراژ ، بوراژ ، بوگلوس ، بوراچه ، گیاه Bee Plant ، Cool Tankard ، Langue de Boeuf ، Ox-language یا Tailwort.

- ریشه شناسی:  سلت ها از آن با نام borrach ، به معنای "شجاعت" یاد می کنند. فرانسوی ها نام آن را از  borrache ، به معنای "مودار" یا "خشن" ، احتمالاً به دلیل ساقه و برگهای گلدار ، نامیده اند.

ولزی آن را "گیاه شادی" نامید.

در مورد officinalis ، این کلمه از لاتین  officina به معنی انبار (صومعه) برای داروها و ملزومات گرفته شده است. این به معنای واقعی کلمه به معنای "تعلق داشتن به یک مقام" است ، این واقعیتی است که بلافاصله نشان می دهد گیاه دارای یک خاصیت دارویی یا شفا دهنده یا ویژگی مفید دیگر است.(این نامگذاری توسط Linnaeus ابداع شد)

- بومی سوریه است ، اما در سراسر منطقه مدیترانه و همچنین آسیای صغیر ، اروپا ، آفریقای شمالی و آمریکای جنوبی گسترش یافته است.

- یک ساله است ، اما از طریق بذر دهی در باغ ها باقی می ماند.

- گیاه در جایی که عادت کمتری دارد آفتاب کامل را دوست دارد اما در صورت قرار گرفتن در معرض آفتاب ، آفتاب را به راحتی تحمل می کند. گلها پس از کاشت حدود 8 هفته دوام دارند و تا اولین سرمازدگی جدی ادامه دارند. رنگ گلها معمولاً آبی آسمانی پررنگ و گاه گاهی صورتی و بندرت سفید است.

- بیشتر به دلیل برگهای خوراکی و دانه های ریز سیاه که برای تهیه روغن گل گاوزبان یا روغن گل برداشت و خرد می شوند ، کشت می شود. خاصیت مشابه روغن گل مغربی دارد.

- زنبورهای پلی لکتیک[1] را جذب می کند (زنبورهایی که گرده افشانی می کنند و گرده گیاهان را از تعداد زیادی گیاه جمع می کنند و مانند زنبورهای اولیگالکتیک ترجیح ندارند ، همانهایی که تعداد کمی از گونه های گل دهنده را ترجیح می دهند)

مصارف دارویی

مالیخولیا را برطرف می کند و غم و اندوه را تسکین می دهد. به گفته دیوسوریدس ، گل گاوزبان "قلب را شاد کرده و روحیه افسرده را بالا می برد" و جرارد نوشت که از گلهای آن در سالاد استفاده می شود "برای نشاط و شاد کردن ذهن". سنت عامیانه قدیمی همچنین می گوید که این گیاه به عنوان یک گیاه آشپزی "برای راحتی قلب ، برای از بین بردن غم و اندوه و افزایش لذت ذهن" مورد استفاده قرار می گرفت.

• به گفته یونانی ها و رومی ها شجاعت و راحتی به همراه می آورد. احتمالاً توضیح خود نام ، "borage" به معنی "شجاعت" در سلت ها است. این گلها اغلب به ملیله دوزی قرون وسطی و رنگ پوشش شوالیه ها تزئین می شدند. آنها زیبا بودند و نمادی از شجاعت ، ترکیب عالی بودند.

 همچنین گفته شده است که صلیبیون ها قبل از جنگ نوشیندنی گل گاوزبان می نوشیدند.

• طبق پزشکی مدرن اروپا دارای آداپتوژنیک[2] ، تخریب کننده [3]، ادرار آور (ادرار آور و اختلالات کلیه / مثانه) ، خلط آور است و دارای خواص ضد التهابی است.  به همین دلیل است که معمولاً در داروهای هومیوپاتی[4] ، مکمل های سلامتی و عصاره گل استفاده می شود. این گیاه خنک کننده ، پاک کننده و شاداب کننده است.
• برای ناراحتی های گوارشی بیش فعال ، تنفسی و قلبی عروقی استفاده می شود. معمولاً در قولنج ، گرفتگی ، اسهال یا تصفیه کننده قلب ، داروهای کاهنده فشار خون و فشار خون بالا استفاده می شود. برای ورم معده و سندرم روده تحریک پذیر مفید است.
• خاصیت ضد سرطانی دارد . این گیاه سابقه طولانی در درمان و تحقیقات سرطان در سراسر جهان دارد. این ماده حاوی اسید گاما لینولئیک (GLA) ، اسید چرب اشباع نشده امگا 6 است که در برابر سرطان های مختلف از جمله پستان ، مغز و پروستات فعال است. با محدود کردن رشد رگ های خونی از شیوع تومورهای بدخیم جلوگیری می کند.

گاوزبان بیشترین غلظت اسید گاما لینولئیک موجود در طبیعت را دارد.

• سندرم قبل از قاعدگی (PMS) و علائم یائسگی ، مانند گرگرفتگی را درمان می کند. اخیراً کشف شده است که این گیاه دارای بیشترین غلظت اسید گاما لینولئیک موجود در طبیعت است که دارای دو برابر گل مغربی (پامچال شب) است. کپسول های روغن دانه گل گاوزبان در بسیاری از فروشگاه های مواد غذایی سالم ، از جمله در آمازون موجود است. در اینجا چند نمونه روغن و کپسول آورده شده است:

التهابات پوست را تسکین و بهبود می بخشد. برای گزش حشرات مفید است ، تورم و کبودی را کاهش می دهد و همچنین جوش ها و بثورات را از بین می برد.

این گیاهی است که به شدت در مواد آرایشی استفاده می شود. این فرمول شناخته شده ای برای نوزادان ایجاد می کند ، زیرا خشکی پوست را تسکین داده و تسکین می دهد. همچنین کرم ها ، لوسیون ها (مخصوصاً برای درمان پوست خشک) ، مرطوب کننده های صورت ، کرم های دست ، کرم های چشم ، نرم کننده ها و غیره وجود دارد.

• با تحریک تعریق تب را تسکین می دهد ، سرماخوردگی ، سرفه خشک ، تحریک گلو ، سرماخوردگی قفسه سینه و برونشیت را درمان می کند. برای این کار از یک دسته کوچک گل و برگ چای گل گاوزبان درست کنید و آنها را در آب جوش بپزید. بگذارید 5 دقیقه خیس بخورد و صاف کنید. آن را با عسل شیرین کنید.
• خماری را درمان می کند.
• به تقویت غدد فوق کلیه کمک می کند.

استفاده در آشپزی

این گلها حاوی آلکالوئیدهای پیرولیزیدین هستند ، اما بر خلاف پامچال شب ، عضوی از همان خانوادهگاوزبانیان، این آلکالوئیدها سمی نیستند (تزینین). بنابراین ، گلها خوراکی هستند و به دلیل طعم خیار خنک آنها بسیار لذت بخش هستند.  می توان آنها را متبلور یا به عنوان تزیین در فنجان میوه ها ، نوشیدنی های تابستانی ، استفاده کرد.

از این گل به دلیل رنگ روشن آبی ، برای تزئین دسرها استفاده می شود ، به خصوص که طعم شیرین عسلی نیز دارد.

برگها معمولاً خرد شده و برای تهیه یک سوپ سالم استفاده می شود. برگهای جوان را می توان در خمیر آغشته کرد و کمی تفت داد تا ترد شود. برگ های ریز خرد شده یک ساندویچ پر از مواد خوشمزه را ایجاد می کنند.
گل گاوزبان در آلمان کاملاً شناخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد(Grüne Soße ، سبزیجات ، در دستور العمل آلمانی که در فرانکفورت ساخته می شود)، در آراگون و ناوارا در اسپانیا ، در کرت ، یونان ، در منطقه شمال ایتالیا لیگوریا (معمولاً استفاده می شود) به عنوان پر کردن ماکارونی راویولی و پنسیوتی) و در لهستان ، جایی که از آن برای طعم دادن ترب کوهی استفاده می شود.

! در حالی که شکوفه ها مطمئناً سمی نیستند ، اخیراً مشخص شده است که برگها حاوی مقادیر کمی(2-10 ppm گیاه خشک)از  واسطه Pas سمی کبد ، لیکوپسامین ، آمابیلین و سوپینین هستند.  برگها عمدتاً حاوی لیکوپسامین سمی ، آمابیلین و PA تزینین اشباع غیر سمی هستند. PA نیز در روغن دانه گل گاوزبان وجود دارد ، اما در فرآوری از بین می رود.

مصارف کشاورزی

این یک گیاه بسیار دوستانه است ، به همین دلیل از آن به عنوان گیاه همراه بسیار استفاده می شود. حشرات جذب می شوند و این به معنی گرده افشانی خوب محصول است. دوست بسیار خوبی برای توت فرنگی ، گفته می شود که این دو رشد یکدیگر را تحریک می کنند.

برای گوجه فرنگی مفید است ، زیرا باعث جلوگیری از کرم گوجه فرنگی می شود و آن را به یک آفت طبیعی تبدیل می کند. آنها می گویند گوجه فرنگی حتی طعم بهتری دارد.

همچنین برای میوه ها و سبزیجات مفید است ، زیرا باعث ایجاد طعمه خوبی در سیاه دانه می شود ، بنابراین از گیاهان دیگر در برابر آن محافظت می کند.

گیاه همراه عالی برای لوبیا و نخود فرنگی.

گل گاوزبان به عنوان کود سبز نیز خوب است. ریشه بلند آن مواد مغذی را از لایه زیرین موجود به برگ ها می آورد. قبل از گلدهی گیاه می توان گیاهان را دوباره در زمین زیر رو کرد تا مواد مغذی دوباره به سطح خاک آزاد شود.

عسل گاوزبان

عسل گل گاوزبان نوع بسیار متمایز و شفافی از عسل است.

رایحه ای لطیف ، معطر ، رنگ پریده و طعمی سبک و شیرین  با طعمی خیلی کم تلخ دارد. شکوفه ها فاقد هر نوع آلکالوئید سمی هستند ، بنابراین عسل ساخته شده یک عسل سمی نیست ، همانطور که در مورد پسر عموی آن که از گل پامچال شب استخراج شده است.

. عسل گل گاوزبان در درمان بیماری های مزمن پوست و بیماری های چشم مورد استفاده قرار می گیرد.

 در انگلستان ، عسل گاوزبان، ویژه یورك شایر شرقی است ، جایی كه بخش زیادی گل گاوزبان در آن پرورش می یابد.

در ایران هم در اشکورات گل گاو زبان کشت می شود که قابلیت تولید عسل نیز دارد.

به دلیل قیمت مناسب روغن ، کشاورزان و زنبورداران رابطه سودمند متقابل دارند. زنبورداران با گرده افشانی گلهایشان توسط زنبورهای عسل مقدار زیادی عسل می گیرند و کشاورزان نیز محصول بیشتری می گیرند. و مقدار شهد و گرده این گل بسیار زیاد است. در تابستانهای بسیار گرم یک کندو می تواند 80 تا 100 پوند عسل در یک مزرعه گل گاوزبان جمع کند.

محتوای ساکارز در عسل گل گاوزبان بیش از 15 گرم در 100 گرم نیست.

عسل گل گاوزبان ، در مقایسه با گیاه اقاقیا ، تاک کریسمس (از کوبا) ، بادرنجبویه یا پرتقال ، فعالیت ضد باکتریایی کمی دارد  .

در اینجا برخی از ویژگی های آبی گرده گل گاوزبان عبارتند از: -

 اسیدهای آمینه محلول در آب 52.60 (میکروگرم / میلی گرم) 

اسیدهای آمینه ضروری 3.90 محلول در آب(٪)

 اسیدهای آمینه باند با  پروتئین 167.19 (میکروگرم / میلی گرم) 

 اسیدهای آمینه ضروری باند با پروتئین : 38.60  (٪)

سخنی با کشاورزان و زنبورداران

با توجه به خواص گل گاو زبان و شهد و گرده خوب آن، در صورتی که کشاورزی نسبت به کاشت تک محصولی برای استفاده در گیاهان دارویی یا کشت به همراه سایر محصولات نظیر توت فرنگی، گوجه فرنگی یا نخود استفاده از زنبور عسل محصول زراعت شما را نیز افزایش می دهد. همکاری کشاورز و زنبوردار می تواند سود هر دو  فرد را افزایش دهد. البته در بخش های از استان گلستان و گیلان این گیاه برای مصارف دارویی کشت می شود. در صورت استفاده از زنبور عسل در این مزارع شاهدتولید بیشتر این عسل در ایران نیز خواهیم بود.

جای تولید این عسل در کشور خالیست. کشاورزی عزیز لطفا پیشگام تولید این عسل در ایران باشید

منابع

https://healthywithhoney.com/borage-honey/

https://fa.wikipedia.org/wiki/گل_گاوزبان_ایرانی

https://en.wikipedia.org/wiki/Borage

http://www.seedaholic.com/borago-officinalis-borage-2.html

[1]اصطلاح اولیگولکتیک در اکولوژی گرده افشانی به زنبورهایی گفته می شود که ارجحیت خاص و تخصصی به منابع گرده ، معمولاً به یک خانواده یا تیره خاص گیاهان گل دهنده را نشان می دهند. ... آشنا ترین نمونه گونه پلی لکتیک زنبور عسل اهلی است.

[2]آداپتوژنها یا مواد سازگار در طب گیاهی برای ادعای تثبیت فرآیندهای فیزیولوژیکی و ارتقا هموستاز استفاده می شود. آژانس دارویی اروپا گزارش داد که "اصل یک عمل آداپتوژنیک نیاز به توضیحات و مطالعات بیشتری دارد" و بنابراین اصطلاح "آداپتوژن" نمی تواند برای بازاریابی در اتحادیه اروپا استفاده شود.

[3]تخریب موادی است که با ایجاد یک فیلم تسکین دهنده بر روی غشای مخاطی ، درد جزئی و التهاب غشا را تسکین می دهد.

[4]هومئوپاتی یا مشابه درمانی یک شیوه شبه‌علمی است که توسط ساموئل هانمن در سال ۱۷۹۶ میلادی ابداع شد.