یک ویروس جدید سلامت زنبورها را در سراسر جهان تهدید می کند

نابودی کلنی‌های زنبور عسل در سراسر جهان در پی آلودگی به یک ویروس کشنده

یک نوع خطرناک از ویروس بال تغییر شکل یافته در سراسر جهان در حال افزایش است. این ویروس زنبورهای عسل را آلوده می کند و باعث آتروفی بال و مرگ حیوانات می شود. نوع جدید، که قبلاً جایگزین سویه اصلی ویروس در اروپا شده است، در حال گسترش به سایر مناطق جهان است و باعث فروپاشی کلنی های زنبور عسل می شود. این موضوع در مطالعه ای توسط یک تیم تحقیقاتی بین المللی به رهبری دانشگاه مارتین لوتر هال ویتنبرگ (MLU) نشان داده شده است که داده های مربوط به گسترش انواع ویروس را در 20 سال گذشته تجزیه و تحلیل کرده است. این مقاله در مجله بین المللی انگل شناسی: انگل ها و حیات وحش منتشر شد.

ویروس بال تغییر شکل یافته (DWV) توسط کنه انگلی Varroa منتقل می شود. پروفسور رابرت پکستون، محقق زنبور عسل از MLU، توضیح می دهد: "این کنه ها نه تنها ویروس ها را بین زنبورهای عسل منتقل می کنند، بلکه بافت های زنبورها را نیز می خورند." او سال‌هاست که در حال بررسی شیوع عوامل بیماری‌زای مختلف در زنبورهای عسل و زنبورهای وحشی است. پکستون می افزاید: "ویروس بال تغییر شکل یافته قطعا بزرگترین تهدید برای زنبورهای عسل است." سویه اصلی ویروس ("DWV-A") در اوایل دهه 1980 در ژاپن کشف شد و نوع جدید "DWV-B" برای اولین بار در سال 2001 در هلند شناسایی شد. "مطالعات آزمایشگاهی ما نشان داده است که نوع جدید زنبورهای عسل را می کشد. پاکستون می‌گوید: زنبور سریع‌تر و راحت‌تر منتقل می‌شود.

تیمی به رهبری این جانورشناس می خواستند دریابند که نوع جدید تا چه حد در طبیعت گسترش یافته است. برای فهمیدن این موضوع، محققان تقریباً 3000 مجموعه داده را برای زنبورهای عسل، زنبورهای بزرگ زمینی و کنه‌های Varroa از پایگاه داده NCBI ارزیابی کردند. مجموعه داده ها حاوی سرنخ هایی در مورد مواد ژنتیکی ویروس ها هستند. آنها همچنین اولین ارجاعات علمی مستند به نوع "DWV-B" را برای کشورهای متعددی بررسی کردند. پکستون می‌گوید: «تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که نوع جدید قبلاً در اروپا جای پای خود را به دست آورده است و اینکه شکل غالب آن در سراسر جهان فقط یک مسئله زمان بر خواهد بود». در دهه 2000، نوع جدید عمدتاً در اروپا و آفریقا، زادگاه زنبور عسل، یافت شد. در اوایل دهه 2010 در آمریکای شمالی و جنوبی و در سال 2015 در آسیا کشف شد. نوع ویروس اکنون در تمام خشکی های اصلی به استثنای استرالیا شناسایی شده است. به گفته محققان، این می تواند به این دلیل باشد که کنه Varroa هنوز نتوانسته است به طور گسترده در آنجا گسترش یابد.

شواهدی از ویروس در نمونه های گرفته شده از زنبورهای بزرگ زمینی نیز یافت شد. پکستون می‌گوید: «اینکه ویروس عواقب مخرب مشابهی در زنبورهای بامبل و سایر زنبورهای وحشی خواهد داشت، هنوز مشخص نیست. راه های مختلفی برای محافظت از زنبورهای عسل در برابر کنه واروآ و ویروس وجود دارد: "مهم ترین نکته توجه به بهداشت کندو است. در اینجا، اقدامات ساده می تواند به محافظت نه تنها کلنی خود در برابر واروآ، بلکه زنبورهای وحشی نیز کمک کند. پکستون نتیجه می گیرد که هیچ کس دیگری مراقب آن نیست. زنبورهای عسل به عنوان گرده افشان بسیاری از گیاهان وحشی و کشت شده، نقش عمده ای در عملکرد میوه و حفظ تنوع زیستی ایفا می کنند. بنابراین از بین رفتن کلنی های زنبور عسل توسط کارشناسان در سراسر جهان با نگرانی دیده می شود.

«بزرگترین خطر» برای زنبورها

این کنه و ویروسی که منتقل می‌کند، در حالی زندگی زنبورهای عسل را بطور جدی به خطر انداخته که جمعیت زنبورهای عسل پیش از این نیز به دلیل تخریب زیستگاه‌های آنها، استفاده از آفت کش‌ها و تغییرات آب و هوایی بطور قابل توجهی کاهش یافته بود؛ بگونه‌ای‌ که بنا بر گزارش موسسه زیست محیطی «Friends of the Earth» حدود یک دهم جمعیت زنبورهای وحشی در سراسر اروپا در معرض انقراض هستند.

با این وجود، پروفسور رابرت پکستون ویروس «تغییر شکل دهنده بال» را در میان تمام خطراتی که این گرده افشان‌های مهم را تهدید می‌کند، «بزرگترین خطر» می‌داند و با اتکا به یافته‌هایش که پس از ارزیابی حدود ۳ هزار مجموعه داده دربارۀ زنبورهای عسل حاصل شده، می‌گوید که گونۀ جدید این ویروس، زنبورها را سریع‌تر می‌کشد و راحت‌تر منتقل می‌شود.

ویروس «تغییر شکل دهنده بال» چگونه بر زنبورها تأثیر می‌گذارد؟

اگرچه بال‌های کوچک شده و لاغر، بارزترین علامت آلودگی به این ویروس است، اما «تغییر شکل دهنده بال» از درون به زنبورها حمله می‌کند.

شکم کوچک و گرد و پاهای فلج شده، از دیگر نشانه‌های زنبورهایی است که به این ویروس مبتلا شده‌اند و پس از دیدن این علایم نیز زنبور حداکثر تا ۴۸ ساعت زنده می‌ماند.

تغییر شکل بال های زنبور عسل که قدرت پرواز را از او می گیرد. منبع: انجمن زنبورداران کلینچی ایرلند

چه راه‌هایی برای محافظت از زنبورهای عسل وجود دارد؟

به گفتۀ پروفسور رابرت پکستون، مهمترین عامل جلوگیری از ابتلای زنبورها به کنۀ «واروآ»، توجه به بهداشت کندوهاست. 

به این ترتیب نه تنها از کلنی زنبورها در کندوهای پرورشی می‌توان محافظت کرد بلکه از آلوده شدن زنبورهای وحشی که هیچ کس از آنها مراقبت نمی‌کند نیز می‌توان جلوگیری کرد.

 و سخنی دیگر از تیم تحقیق و توسعه هانی هاب به شما زنبورداران عزیز

آیا قبلا می‌دانستید که کنه‌های واروآ پاتوژن‌های بسیاری از جمله ویروس بال تغییر شکل یافته را پخش می‌کنند؟

   ویروس بال تغییر شکل یافته می تواند علائم قابل مشاهده ای مانند این تصویر غم انگیز داشته باشد. با این حال، حتی اگر بال‌های زنبور طبیعی به نظر برسد، می‌تواند نشانه‌های کمتر قابل مشاهده‌ای مانند تأثیر بر توانایی زنبورها برای زنبورهای چراگر داشته باشد.

  اگر دوست دارید بچه‌ کندوهای سالمی داشته باشید (و چه کسی نمی‌خواهد) که به زنبورهای زمستان‌گذران تبدیل می‌شود، باید به زودی به فکر درمان آن‌ها برای واروآ باشید!

   با یک زمستان سرد و مرطوب بالقوه طولانی و به دنبال آن شروع دیرهنگام بهار، زنبورهای کوچک ما به تمام کمکی که می توانند دریافت کنند نیاز دارند.

کنترل کنه واروا را جدی بگیرید. ما در کشور زنبورهایی داریم که نسبت به کنه واروا مقاوم شده اند. از سوی دیگر کنترل شیمیایی هم می تواند به شما در این مسیر پر فراز و نشیب کمک کند.

هر دو راه را امتحان کنید تا تولید عسل و ژله ی خوبی داشته باشید.

هوشمندانه عمل کنید و موفق باشید.